In het rapport 'Met een mond vol tanden én zonder fiets' staan de bevindingen van het onderzoek voor de gemeente Utrecht dat verricht is door Ramón de Reus, student Integrale Veiligheidskunde. De Reus deed, als derdejaars stage, in 17 Nederlandse gemeenten en aanverwante organisaties onderzoek naar de aanpak van fietsdiefstal.
Potentiële maatregelen
In het rapport komen vele maatregelen tegen fietsdiefstal aan bod op basis van 16 aspecten. De maatregelen hebben onder meer betrekking op preventie en repressie, bewustwording en opsporing alsook heler en doelwit. Zo is inzicht gekregen in een breed palet aan potentiële maatregelen tegen fietsdiefstal voor gemeenten.
Realistisch bezien zijn niet al deze maatregelen voor elke gemeente inzetbaar. De financiële en personele middelen laten dit niet toe. Gemeenten dienen om die reden vanuit het hoofdprincipe 'geen prioriteit, weinig capaciteit, groot effect' naar geschikte maatregelen te kijken.
Gemeenten moeten daarbij rekening houden met 3 randvoorwaarden, de zogeheten elementen voor de inzet van maatregelen. Deze 3 elementen staan in het onderzoeksrapport omschreven als: structurele inzet maatregelen, afvuren van schot hagel en het innovatief en creatief omgaan met belemmeringen en maatregelen.
In aanloop naar de publicatie van het rapport komen de drie elementen hieronder kort aan bod.
Structurele maatregelen
Structurele maatregelen worden op regelmatige basis ingezet. Dat is onder meer van belang bij de opsporing van gestolen fietsen, de verhoging van risicobewustzijn en preventiegedrag onder fietsers en in de aanpak van heling.
Begrijpelijkerwijs is het niet mogelijk om elke maatregel structureel in te zetten op bijvoorbeeld preventie en de opsporing van heling. De beperkte capaciteit laat dat niet toe. In het rapport zijn maatregelen opgenomen die vanuit het hoofdprincipe wél veel effect kunnen sorteren, maar weinig capaciteit vergen. Dit element benadrukt dan ook de kracht van maatregelen naarmate deze op een meer regelmatige basis worden ingezet.
Schot hagel
Afvuren van een schot hagel gaat over de integraliteit en samenhang tussen verschillende maatregelen. Zo blijkt het effect van de ene maatregel afhankelijker te zijn van het al dan niet inzetten van andere maatregelen dan vaak beseft wordt. Een duidelijk voorbeeld daarvan is de inzet op de aangiftebereidheid.
Er zijn diverse middelen om de aangiftebereidheid van fietsdiefstal te verhogen. Dat heeft echter geen zin als er onbruikbare aangiftes bij de politie binnenkomen. Zo ontbreken vaak framenummers zodat politie en boa’s gestolen fietsen niet kunnen opsporen en terugbrengen. Het heeft dan weinig nut om vervolgens weer in te zetten op de opsporing van gestolen fietsen en het bestrijden van heling.
Dit element beoogt niet aan te sporen om zoveel mogelijk maatregelen te treffen maar om kritischer te kijken naar de effect afhankelijke samenhang van de te nemen maatregelen. Het is immers een verlies van schaarse middelen wanneer deze middelen niet het gewenste effect sorteren.
Innovatie
Innovatief en creatief omgaan met belemmeringen en maatregelen gaat over de hindernissen om fietsdiefstal aan te pakken. Door het ontbreken van prioriteit, en de daaruit voortvloeiende beperkte capaciteit, ontstaat de veronderstelling dat maatregelen tegen fietsdiefstal beperkt zijn. Het zou in dat geval weinig nut hebben om maatregelen te treffen wanneer deze beperkt effect hebben. Momenteel lijkt die gedachte de overhand te hebben en is men niet meer overtuigd van het klassieke instrumentarium.
Juist in die gevallen is het noodzakelijk om out-of-the-box te denken wil men fietsdiefstal effectief aanpakken. Respondenten uit het onderzoek die creatief met belemmeringen omgaan, sorteren daarin effect. Zij zetten in op het grote effect ondanks de vele beperkingen. Hierdoor is het mogelijk om dynamisch op fietsdiefstal te anticiperen en het delict vanuit een breder kader aan te pakken. In het rapport komen diverse voorbeelden van innovatieve maatregelen en creatieve aanpakken aan bod.
Randvoorwaarden
Met deze korte uiteenzetting van de 3 elementen komt de diversiteit van fietsdiefstal opnieuw naar voren. Het is dan ook met de huidige aanpakken binnen diverse gemeenten in veel gevallen lastig om fietsdiefstal effectief aan te pakken. Desalniettemin gaven deze elementen inzicht in belangrijke randvoorwaarden voor een aanpak op fietsdiefstal.
Het rapport 'Met een mond vol tanden én zonder fiets' kent een verdere uiteenzetting van deze elementen en biedt vele maatregelen op basis van de 16 aspecten waar het onderzoek op richtte. Medio mei wordt het rapport op deze website gepubliceerd.